PARKİNSON HASTALIĞI
Beyindeki dopamin içeren nöron kaybına bağlı olarak gelişen titreme, hareketlerde yavaşlama ve kaslarda sertlik ile seyreden bir hastalıktır. Parkinson hastalığın dört ana tipi vardır. 1-Primer idiyopatik ( nedeni bilinmeyen) parkinson hastalığı (en sık) 2-Sekonder parkinsonizm 3-Parkinson Plus Sendromları 4-Kalıtsal dejeneratif hastalıklar. En sık primer idiyopatik parkinson hastalığı görülmektedir. %85'ini oluşturmaktadır. İkinci sırayı seconder parkinsonizm oluşturmaktadır. Bazı ilaçlara (nöroleptik adı verilen norodol, risperidon gibi) enfeksiyona, tümörlere, tekrarlayan kafa travmalarına (örn: boksörler), zehirlenmelere (karbonmonoksit, Mn zehirlenmeri gibi), beyin damar tıkanıklıklarına bağlı oluşmaktadır.
primer idiopatik parkinson hastalığı genellikle yaşlılarda ortaya çıkmakta ve yaş arttıkça sıklığı artmaktadır. Parkinson hastalarında ortalama yaşam süresi tanı konduktan sonra 15 yıldır.
Primer (idiyopatik) parkinson hastalığı
En sık tipi olup %80-85'ini oluşturmaktadır. 35-85 yaşları arasında görülmekle beraber çoğunlukla başlangıç yaşı 60 yaş ve üzerindedir.
Risk faktörleri
*Ailede parkinson hastalığı öyküsü olması,
*Erkek cinsiyet,
*Kafa travması,
*Haşare ilaçlarına maruz kalma,
*İçme suyu olarak kuyu suyu kullanımıdır.
Risk faktörü olarak sadece ailede parkinson hastalığı öyküsü var ise parkinson hastalığı gelişme oranı %5 civarındadır.
Parkinson Hastalığı belirtileri
*TİTREME: Parkinson hastalarında tek yada iki elde titreme görülebilir. Bu titremelerin özelliği istirahat halinde iken ortaya çıkmasıdır. Bazekn kollar öne doğu uzatıncada titreme görülebilir.Ancak yemek yerken su içerken titreme durmakta hasta yemeğini yerken su içerken zorlanmamaktadır
*HAREKETLERDE YAVAŞLAMA (BRADİKİNEZİ); Hastanın gerek istemli gerekse istemsiz hareketlerinde yavaşlama olur. Hastanın yüz mimikleri azalmıştır.Maske yüzü denen donuk bir yüz ifadesi görürüz. Depresif bir yüz ifasesi alabilir. Yürürken otomatik olarak sallanan koların sallanmadığı robot gibi yürüdüğünü, hafifçe öne eğildiğini ve küçük adımlar attığını izleyebiliriz.Yavaş ve küçük adımlarla yürüyen hastanın bazen birden istemsiz olarak hızlandğını görebiliriz, hastalar bunu birden vitesten çıkmış araba gibi hızlanıyorum şeklinde anlatırlar.
*RİJİDİTE (KASLARDA SERTLİK): Kas tonusunın artmasıyla hastanın boyun, kollar ve bacak kasları sertleşir.Bu ndenle hastalar ağrıdan yakınabilirler. El yada kola pasif olarak hareket yaptırmaya çalışıldığında dişli çark gibi kesik kesik hareketin yapıldığını görürüz.
Hastalık ilerledikçe hem titremenin olması, hem hareketlerin yavaşlaması hem de kasların sertlik kazanması ile hasta elbiselerini giyip çıkarmada düğmelerini iliklemekete, oturup kalklmada, yazı yazmada zorlanır.Konuşma monotonlaşır yazılar küçülmeye başlar.Bazı hastalarda kabızlık, tükrük salgısında artma (ağzından sürekli su akma), tansiyonda düşme, idrar yapmada zorlanma görülebilir.Parkinson hastalarında psikiyatrik şikayetlere de sık rastlanmaktadır. Anxiete, depresyon, halisünasyonlar hastalığa eşlik edebilmektedir.
Parkinson hastalığında teşhis
Yapılan nörolojik muayene tanıda çok önemlidir.Parkinson hastalığında karakteristik olan titreme, hareketlerde yavaşlama ve kaslarda sertlik şeklindeki üç ana belirtinin ikisinin olması tanı için yeterlidir.İdiyopatik parkiinson hastalığını diğer ikincil parkinsonizm yapan nedenlerden ayırmak için gerekli tetkikler yapılmalıdır.Beyinde yapısal bir lezyon olmadığı ekarte etmek amacılla beyin MR çekilmelidir.
Parkinson hastalığında tedavi
Parkinson hastalığı alzheimer hastalığı gibi diğer nörodejeneratif hastalıkkara göre tedaviye daha iyi cevap vermektedir.Parkinson hastalığı beyinde dopamin içeren nöronların hasar görmesi sonucu oluşmaktadır. Bu nedenle tedavinin temelini eksik olan dopamini yerine koymak oluşturmaktadır. Bu amaçla ya dopamin seviyesini arttıran ilaçlar, ya dopamin reseptörlerini uyaran ilaçlar ya da dopamin metebolizmasını yavaşlatan ilaçlar verilmektedir. Ensık kullanılan ilaçlar levedopa+benzerazid (madopar), levedopa+karbidopa (dopadex, sinemet), levedopa+karbidopa+entekapon (stalevo, dopalevo), amantadin, pramipeksol, rasajilin, ropirinol, bromokriptin, apomorfin, biperiden gibi ilaçlar kullanılmaktadır. Parkinson hastalarında psşkiyatrik beirtiler de çok gmrüldüşünden, antidepresan ve antipsikotik ilaçlar da sık kullanılmaktadır. Parkison hastalığın ilerleyen evrelerinde ilaçların fayda etmediği titrmelerin hastanın günlük yaşam aktivitelrini çok kısıtladığı durumlarda bazı hastalarda cerrahi olarak beyin pili takılabilmektedir. Bu pil ile derin beyin stimülasyonu (uyarımı) yapılarak hastaların titreme başta olmak üzere şikayetlerini düzelmekte ve yaşam kalitesini artırmaktadır.
